स्वातंत्र्याच्या 75 वर्षांनंतर ही वंचित, उपेक्षित समाज विकासाच्या मुख्य प्रवाहात का येवू शकला नाही ? राहुल गांधींनी काँग्रेसच्या सत्ताकाळाचा हिशोब द्यावा

भारतीय संविधान प्रत्येक नागरिकांना न्याय व बरोबरीचा अधिकार देत असताना ही समाजातील 90 % टक्के लोक विकासाच्या मुख्य प्रवाहा बाहेर, सत्तेच्या अन प्रशासन व्यवस्थेच्या परिघा बाहेर आहेत.

      अन हे लोक अनुसूचित जाती, जमाती, आदिवासी, महिला, अल्पसंख्यांक व इतर मागास वर्गीय समाज घटकातील आहेत, असे राहुल गांधी आता बोलत आहेत. याचा सरळ अर्थ असा आहे की, 75 वर्षांच्या स्वातंत्र्यात या समाज घटकांना काय मिळाले? तर त्याचे उत्तर काहीच मिळाले नाही. हेच आहे. या घटकांना विकासाची संधी, भागीदारी व हिस्सेदारी उपलब्ध करून देण्यासाठी आरक्षण अथवा अन्य मार्गाचा अवलंब केला पाहिजे. त्यासाठी या घटकांचे आजचे खरे चित्र समोर आले पाहिजे म्हणून जातीनिहाय जनगणना झाली पाहिजे आदी गोष्टी ही राहुल गांधी आज बोलत आहेत. अन असे बोलणारे ते एकटेच नाहीत. स्वातंत्र्य पूर्व व स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून वरील समाज घटकांचे प्रतिनिधी, नेते हेच बोलत आहेत. त्यासाठी त्यांनी आंदोलने, सत्याग्रह व संघर्ष केला आहे. आज ही ते सर्व सुरु आहे.  ” ये आझादी झूठी है, लुटेरोंकी चांदी ” हा नारा स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून दिला जात आहे. त्यामुळे राहुल गांधी आज जे काही बोलत आहेत, त्यात नवीन असे काहीच नाही. 

          पण तरी ते बोलतात ते महत्वाचे आहे. ते ऐवढ्यासाठीच की स्वातंत्र्याच्या 75 वर्षातील 60 वर्ष ज्या पक्षांची सत्ता या देशावर राहिली, त्या पक्षाचे ते सर्व्हेसर्व्हा आहेत म्हणून महत्वाचे आहे . मग प्रश्न हा उपस्थित होतो की या 60 वर्षांच्या सत्ताकाळात काँग्रेसने नेमके काय केले? हा वंचित, उपेक्षित समाज विकासाच्या मुख्य प्रवाहात का येवू शकला नाही ? संविधान भारतीय नागरिकांना न्याय व बरोबरीचा अधिकार देत असताना ही हे घटक विकासाच्या परिघा बाहेर का राहिले ? हे प्रश्न आहेत व ते गौण व दुर्लक्ष करण्यासारखे नक्कीच नाहीत. कारण हे प्रश्न या देशातील सत्ताधारी पक्षांच्या मानसिकतेवरच प्रश्न उभे करतात. अन काँग्रेस हा ही प्रस्थापित राजकीय पक्ष आहे.अनेक दशके सत्तेत राहिलेला पक्ष आहे. त्यामुळे प्रशासकीय व्यवस्थेत अनुसूचित जाती, जमाती कुठेच नाहीत. ओबीसी कुठेच नाहीत, यास केवळ भाजप जबाबदार आहे, असे आपण समजत असाल तर ते पूर्ण चुकीचे आहे. काँग्रेसच्या 6 दशकांच्या सत्तेचा ही हिशोब मागितला पाहिजे व तो काँग्रेसचे नेते म्हणून राहुल गांधीने दिला पाहिजे. पण राहुल गांधी याबद्दल स्पष्ट काही बोलत नाहीत. बोलणार ही नाहीत. त्यांच्यासाठी ते अडचणीचे ठरणारे आहे. अन त्यामुळेच ते जे काही बोलतात, ते कुणी ही सिरियसली घेताना दिसत नाही. 

             देशाच्या स्वातंत्र्याच्या आंदोलनासोबतच सामाजिक न्याय, समतावादी समाज निर्माण करण्याचे लढे ही या देशात उभे राहिले व ते लढले गेले. दलित, आदिवासी, मागास जाती, जमाती, अल्पसंख्याक समाज, महिला, कामगार, शेतकरी व शेतमजूरांच्या न्याय, हक्क अन अधिकाराचे लढे ही या देशात स्वातंत्र्य पूर्व काळातच उभे राहिले व ते तेवढ्याच ताकदीने लढले ही गेले. धर्मांध, जातीयवादी शक्तींकडून होणाऱ्या सर्वच प्रकारच्या शोषण व पिळवणुकीच्या विरोधात बहुजन वर्ग स्वातंत्र्याच्या आंदोलनासोबतच धर्मांध शक्ती अन देवा, धर्माच्या ठेकेदारांच्या विरोधात ही लढत होता. बहुसंख्यांकांच्या दादागिरी विरोधात अल्पसंख्यांक समाज आपल्या न्याय, हक्क व अधिकारांसाठी लढत होता. स्वातंत्र्याच्या आंदोलनाचे पितामह महात्मा गांधी व पंडित जवाहरलाल नेहरूसारखे या स्वातंत्र्य आंदोलनाचे शिलेदार देशाला विदेशी शक्तीपासून मुक्त करण्यासाठी लढत असतानाच, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखाली ज्याचे माणुसपणच हिरावून घेतले गेले होते, तो समाज पिण्याच्या पाण्यासाठी, मंदिर प्रवेशासाठी अन विकासाच्या प्रवाहात सामिल होण्यासाठी सत्याग्रह, आंदोलन करीत होता. या देशातील साधन, संपत्तीवर हक्क सांगत बहुजन वर्ग ही आपल्या न्याय, अधिकारासाठी लढत होता. देशाला स्वातंत्र्य मिळून आज 75 वर्षं पूर्ण झाली आहेत. धार्मिक शोषण, जातीय अत्याचार, बहुसंख्यांकांकडून  अल्पसंख्यांक वर्गाचे होणारे शोषण, पिळवणूक आज ही तसेच कायम आहे. दलित,मागास जाती, आदिवासी व महिलांना आज ही किमान माणूस म्हणून वागणूक दिली जात नाही. त्यामुळेच स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर ही स्वातंत्र्य पूर्व काळातील हे लढे, आंदोलने,संघर्ष आज ही सुरुच आहे.